Jednym z najczęściej zadawanych pytań w naszym Centrum Rehabilitacji jest: dlaczego ta kontuzja przytrafiła się właśnie mi? Czy mogłem/am jej uniknąć? Choć pacjenci tego nie lubią zazwyczaj odpowiedź na to pytanie brzmi: to zależy.
W trakcie uprawiania aktywności sportowej na wiele, choć nie wszystkie, czynników mamy w mniejszym lub większym stopniu wpływ. Od nas zależy jak będzie wyglądała rozgrzewka, co założymy na siebie, co zrobimy po treningu. Ale nie mamy wpływu na to, że inny zawodnik wpadnie z pełnym impetem w nasze nogi.
Czym są kontuzje i jak powstają – na te pytania postaram się odpowiedzieć w tym tekście.
Przyczyny kontuzji
Ze względu na przyczynę urazy sportowe dzieli się na:
- urazy mechaniczne – powstałe w wyniku kontaktu z innym zawodnikiem, sprzętem sportowym, czy
innymi przeszkodami oraz - urazy spowodowane przeciążeniem organizmu (1/3 wszystkich urazów). Powstają one w wyniku
zbyt intensywnego treningu w stosunku do przygotowania czynnościowego organizmu. Do czynników
wpływających na występowanie określonych urazów zalicza się czynniki wewnętrzne oraz czynniki
zewnętrzne.
Czynniki wewnętrzne to m.in. : defekty i anomalie w obrębie narządu ruchu, wcześniejsze urazy, blizny, operacje, obrażenia, niewydolność mięśniowa i stawowa, płeć, wiek.
Czynniki zewnętrzne to m.in: stan boiska lub obiektu sportowego, nieodpowiedni sprzęt sportowy, technika i metody treningu, brak lub źle wykonana rozgrzewka, czy nieodpowiednie przerwy między ćwiczeniami lub treningami.
Poniżej omówimy kilka z tych czynników.
Kontuzje w sporcie – najczęstsze przyczyny
1. Nieodpowiednie obciążenie treningowe
Obciążenie treningowe powinno być dobrane odpowiednio do predyspozycji danej osoby. Należy brać pod uwagę aktualną wydolność i sprawność oraz uwzględniać życie codzienne. Inne obciążenie damy zawodnikowi w trakcie sezonu, a inne w okresie przygotowawczym. Intensywność treningu należy monitorować i zmieniać w zależności od sytuacji i potrzeb zawodnika.
2. Monotonność treningu sportowego
Punkt często powiązany z tym wcześniejszym. Powtarzanie ruchów w tych samych płaszczyznach i powielanie tych samych wzorców ruchowych jest jednym z najczęstszych czynników urazów. Trening powinien zmuszać nasze ciało do ciągłej adaptacji do obciążenia.
3. Zbyt szybka progresja treningowa
Zbyt szybki wzrost obciążenia treningowego nie pozwala naszemu ciału na odpowiednią adaptację, w ten sposób może dochodzić do mikrourazów np. mięśni a w konsekwencji do ich naderwania lub zerwania.
4. Nieodpowiednia i/lub nieefektywna rozgrzewka
Głównym celem rozgrzewki jest kompleksowa adaptacja organizmu do wysiłku fizycznego poprzez zwiększenie dopływu krwi do mięśni, zwiększenie transportu tlenu, produktów energetycznych i budulcowych do wszystkich tkanek, podwyższenie temp. mięśni i ciała oraz osiągnięcie progu psychomotorycznego zmęczenia.
Powyższe zmiany pozwalają na szybsze odtworzenie wzorców ruchowych, umożliwiają w większym stopniu wydobywanie potencjału techniczno-taktycznego zawodnika oraz minimalizują ryzyko odniesienia urazów już od pierwszych minut treningu.
5. Zbyt mała ilość snu
Sen jest naturalnym etapem regeneracji organizmu, w którym ciało dokonuje zmian adaptacyjnych wobec zadań, jakimi był obciążony podczas dnia. Jeśli chodzi o trening sportowy, kluczową rolę odgrywa tu hormon wzrostu.
Naukowcy dowiedli, że podczas głębokiej fazy snu, organizm intensyfikuje wydzielanie somatotropiny. Jest ona szczególnie ważna, gdyż odpowiada m.in. za przyrost masy mięśniowej, odbudowę uszkodzonych tkanek, procesy kościotwórcze oraz spalanie tkanki tłuszczowej. W przypadku skróconej fazy snu głębokiego hormon wzrostu wydzielany jest w mniejszych ilościach, przez co upośledzona zostaje pełna regeneracja organizmu.
6. Niedostosowanie ubioru do warunków atmosferycznych
Zbyt niska temperatura otoczenia w połączeniu z nieodpowiednim ubiorem powoduje wychłodzenie mięśni i zmniejszenie ich ukrwienia i odżywienia co może przyczynić się do mikrourazów.
7. Nieodpowiedni sprzęt
Źle dobrane obuwie, czy zbyt ciężka rakieta tenisowa mogą przyśpieszyć lub wręcz powodować powstawanie kontuzji. Warto poświęcić więcej uwagi odpowiedniemu dobraniu sprzętu sportowego.
8. Słabe odżywianie
Podstawowe zadanie, jakie ma spełnić dieta osoby trenującej, jest pokrycie dodatkowych potrzeb energetycznych i budulcowych organizmu, narzuconych przez wysiłek fizyczny. Odżywianie musi sprzyjać rozwojowi zdolności motorycznych oraz przeciwdziałać skutkom obciążeń treningowych.
Odpowiednia ilość i jakość posiłków sprzyja skutecznej regeneracji pomiędzy treningami, obniża ryzyko chorób lub przetrenowania i pomaga zapobiegać skutkom przeciążeń.
9. Niedobory makro i mikroelementów
Niedobory określonych witamin i minerałów mogą pociągać za sobą wydłużony czas odnowy rezerw energetycznych w mięśniach, spowalniać odbudowę białkowych składników tkanek oraz przyczyniać się do spadku ogólnej wydolności psychofizycznej, co z kolei może przyczyniać się do powstawania urazów.
10. Stres
Krótkotrwały stres związany np. z uczestnictwem w rywalizacji jest potocznie nazywany stresem pozytywnym, gdyż często motywuje osobę do pokonywania własnych barier wydolnościowych, poprawia osiągane wyniki, pozwala wygrać zawody. Długotrwałe napięcie prowadzi nie tylko do znacznego ubytku sprawności psychofizycznej, ale też do spadku odporności, a co za tym idzie podatności na choroby i urazy.
11. Używki
Palenie tytoniu negatywnie wpływa na wytrzymałość i wymianę kolagenu. Alkohol w większych ilościach wpływa na wydolność, a także spadek koncentracji i koordynacji ruchu.
To tylko kilka z wielu czynników, mogących mieć wpływ na powstanie urazu sportowego. Ilość tych czynników powoduje, że proces samego powstawania kontuzji jak i jej późniejszego leczenia jest bardzo skomplikowany.
Dokładny wywiad, analiza poszczególnych elementów treningu i życia naszych pacjentów pozwala pomóc z szybkim powrotem do aktywności po urazie. Dlatego jeśli uprawiasz jakiś sport lub borykasz się z problemem bólowym w trakcie jego wykonywania, zgłoś się do naszego Centrum Rehabilitacji (Kraków) po konsultację.