Termoterapia to jeden z najpopularniejszych zabiegów fizjoterapeutycznych, polegający na leczeniu ciepłem i zimnem. Zastosowanie zróżnicowanych temperatur przyspiesza krążenie krwi, redukcję obrzęków i krwiaków, dodatkowo wspomaga regenerację tkanek i wykazuje właściwości przeciwbólowe. Czym różni się leczenie ciepłem od leczenia zimnem? Kiedy warto zdecydować się na termoterapię?
Co to jest termoterapia?
Termoterapia to dział fizykoterapii stosujący energię cieplną do celów leczniczych. Jest to jedna z najbardziej intuicyjnych metod rehabilitacji, ponieważ w przypadku przeziębienia sięgamy po gorące napoje, a obrzęki i stłuczenia leczymy zimnymi okładami. Wyróżniamy dwa podstawowe rodzaje termoterapii:
- ciepłolecznictwo – dostarczenie organizmowi ciepła,
- zimnolecznictwo – odbieranie organizmowi ciepła.
Obie formy mogą być stosowane miejscowo lub ogólnoustrojowo Wykazują właściwości przeciwbólowe, rozluźniające i przeciwzapalne. Szczególną formą fizykoterapii jest krioterapia, która wykorzystuje temperatury poniżej -100°C. Zabiegi mogą dotyczyć konkretnego miejsca lub całego ciała, wówczas pacjent zamykany jest w kriokomorze lub kriokabinie.
Termoterapia – na czym polega leczenie zimnem?
W zimnolecznictwie stosuje się różnego rodzaju sprzęty, materiały lub substancje powodujące zmniejszenie ciepła ciała – miejscowo lub ogólnoustrojowo. Reakcję organizmu na zimne bodźce można podzielić na dwie fazy. W pierwszej następuje zwężenie naczyń skóry, zmniejsza się jej ukrwienie, zwalnia tempo przemiany materii i przewodnictwa nerwowego, spada też uwalnianie mediatorów bólu. Z kolei wzrasta napięcie mięśni i ścian naczyń.
W fazie drugiej dochodzi do rozszerzenia naczyń skóry, zwiększenia ukrwienia tkanek, które wcześniej były schłodzone, a także ustępuje napięcie mięśni. Dzięki różnicy temperatur przyśpiesza się regeneracja tkanek, zwiększa odporność i wydolność układu sercowo-naczyniowego, a zmniejszają się napięcia mięśniowe, dolegliwości bólowe i obrzęki. Zimnolecznictwo ma działanie przeciwzapalne, pozytywnie wpływa na tworzenie się nowych naczyń krwionośnych.
W terapii zimnem stosuje się polewanie chłodną wodą, morsowanie, okłady i masaże kostkami lodu, miejscowe aplikowanie żeli i sprayów chłodzących, krioterapię (wykorzystującą temperatury poniżej -100 stopni Celsjusza), specjalne mankiety schładzające i uciskające kończyny. Zimna unika się w przypadku nadwrażliwości i słabej tolerancji na niskie temperatury, zaburzeń czucia, ciężkich chorób układu krążenia, choroby Raynauda oraz otwartych ran.
Termoterapia – na czym polega leczenie ciepłem?
Leczenie ciepłem polega na dostarczeniu całemu ciału bądź tylko wybranemu jego obszarowi zwiększonej temperatury. Może odbywać się to na różne sposoby, ale najczęściej stosowanymi są gorące kąpiele, okłady z ciepłych ręczników i borowiny, rozgrzewanie powietrzem, gorącymi kamieniami lub lampą sollux.
Termoterapia działa pozytywnie na wiele układów naszego organizmu (krążeniowy, oddechowy, mięśniowy i nerwowy). Ciepło wpływa na obniżenie napięcia naczyń krwionośnych, zwiększenie szybkości przepływu krwi oraz obniżenie ciśnienia. Stan ocieplenia zwiększa również wentylację płuc, reguluje napięcie mięśniowo-powięziowo-nerwowe, a także pozytywnie wpływa na regenerację tkanek miękkich.
Zabiegi ciepłolecznicze dają pozytywne efekty w przypadku chorób zwyrodnieniowych stawów, zesztywniającego i reumatoidalnego zapalenia stawów, niedowładów spastycznych, nerwobóli, trądziku, obolałych mięśni i uczucia nadmiernego napięcia. Terapii ciepłem nie należy stosować w przypadku niewydolności krążenia, ostrych stanów zapalnych czy padaczki.
Wskazania do termoterapii
Istnieje wiele wskazań do zastosowania terapii ciepłem, wśród nich wymienia się choroby zwyrodnieniowe stawów, wzmożone napięcie i przykurcze mięśniowe, schorzenia reumatyczne oraz nerwobóle. Ciepłolecznictwo ma dobroczynny wpływ w przypadku przewlekłych stanów zapalnych w obrębie kręgosłupa, mięśni i stawów, a nawet niedowładów kończyn górnych i dolnych.
Dodatkowo podnoszenie temperatury ciała wspomaga leczenie problemów ginekologicznych, laryngologicznych, pokarmowych i urologicznych, takich jak zapalenie pęcherza moczowego, nieżyt żołądka, kamica dróg moczowych czy choroba Reynauda. Terapia ciepłem sprawdza się też w zmniejszaniu widoczności blizn i bliznowców.
Terapia zimnem jest wskazana przede wszystkim w przypadku obrzęków pourazowych oraz obrażeń ciała, takich jak skaleczenia, otarcia czy stłuczenia. Obniżanie temperatury ciała wspomaga leczenie reumatoidalnego zapalenia stawów, nerwobóli obwodowych, łuszczycowego zapalenia stawów, rwy kulszowej i ramiennej. Zimnolecznictwo zmniejsza przeciążenia i spięcia w mięśniach, wspomaga przepływ limfy w organizmie, redukuje opuchliznę i ujędrnia skórę.
Przeciwwskazania do termoterapii
Termoterapia jest bezpiecznym i dobrze tolerowanym rodzajem rehabilitacji, choć nie będzie korzystna dla każdej osoby. Przeciwwskazania do zastosowania ciepłolecznictwa i zimnolecznictwa to:
- ciąża,
- podwyższona temperatura ciała,
- osłabienie organizmu,
- aktywne choroby nowotworowe,
- rany otwarte,
- choroby zakaźne,
- neuropatia cukrzycowa,
- choroby naczyń obwodowych,
- niewydolność serca,
- niewydolność krążeniowo-oddechowa,
- odmrożenia,
- oparzenia,
- padaczka.
Paula Jakubasik
Szukasz odpowiedniej dla siebie terapii?
Skonsultuj się z fizjoterapeutą, aby dobrać najlepszą metodę rehabilitacji.