Problemy osób po amputacji
Przebycie zabiegu amputacji oznacza dla pacjentów nie tylko utratę części ciała. Odjęcie kończyny niesie za sobą również konsekwencje związane ze sferą psychiczną pacjenta, o którą trzeba zadbać tak samo jak o sprawność fizyczną. Osoby po zabiegu często doświadczają lęku oraz depresji wynikających z nowej sytuacji życiowej. W zależności od źródła podaje się, że od 25% do około 34% pacjentów doświadcza umiarkowanego lub wysokiego poziomu stresu spowodowanego traumą, jaką jest utrata kończyny. Wiąże się to m.in. ze zmianą obrazu samego siebie, który postrzegany może być jako nieatrakcyjny.
Ponadto w sytuacji, kiedy wykonanie podstawowych czynności nie kończy się sukcesem, bo wszystkiego trzeba nauczyć się od nowa, u osób po amputacjach pojawia się pogłębiona frustracja i zawód. Dodatkowo odjęcie kończyny i długa hospitalizacja mogą być przyczyną utraty zatrudnienia, co również negatywnie wpływa na kondycję psychiczną pacjentów. Ciągła niepewność i strach związane z życiem prywatnym i zawodowym przekładają się na złe samopoczucie, z którym ciężko sobie samemu poradzić.
Wsparcie najbliższych – jak pomagać mądrze?
Ważnym aspektem powrotu do sprawności i funkcjonowania w społeczeństwie jest nie tylko rehabilitacja fizyczna, ale również rehabilitacja psychospołeczna. Obecność i wsparcie bliskich pacjentowi osób jest kluczowym i nieocenionym elementem odnajdywania się w nowej rzeczywistości po zabiegu amputacji. Osoby, które otrzymują wsparcie od rodziny, przyjaciół i znajomych, a także mogące liczyć na pomoc w codziennych czynnościach, szybciej przystosowują się do nowego życia po amputacji. Choć częstym zjawiskiem jest wyręczanie osób z dysfunkcją w codziennym funkcjonowaniu, warto pozwolić im na samodzielność, pamiętając, że stan niskiej sprawności jest tymczasowy.
Oprócz wsparcia najbliższych warto również skorzystać z profesjonalnej pomocy psychologa czy psychiatry. Przy placówkach medycznych i w Internecie aktywnie działają też grupy wsparcia dla osób z niepełnosprawnością i po amputacjach, wśród których można zintegrować się z rówieśnikami w podobnej sytuacji życiowej, a także zasięgnąć przydatnych porad.
Podsumowując…
Dzięki opiece psychologa i wsparciu najbliższych pacjenci po amputacjach mają możliwość zrozumieć sytuację, w której się znaleźli, nauczyć się rozmawiać o niepełnosprawności oraz komunikować swoje nowe potrzeby. Niezależnie od rodzaju i stopnia amputacji, warto zachęcać osoby po zabiegu do samodzielności, aby jak najszybciej wróciły do swoich dawnych obowiązków. Początkowe niepowodzenia, które są całkowicie normalne, połączone z wyrozumiałością i wsparciem, pomogą osiągnąć zamierzone cele i wrócić do sprawności.
Małgorzata Jekiełek
Na podstawie:
- Stutts L, Stanaland A. Posttraumatic growth in individuals with amputations. Disability and Health Journal. 2016;9(1):167-171
- Frank R, Kashani J, Kashani S, Wonderlich S, Umlauf R, Ashkanazi G. Psychological Response to Amputation as a Function of Age and Time Since Amputation. British Journal of Psychiatry. 1984;144(5):493-497
- Srivastava K, Chaudhury S. Rehabilitation after Amputation: Psychotherapeutic Intervention Module in Indian Scenario. The Scientific World Journal. 2014;2014:1-6
- Belon H, Vigoda D. Emotional Adaptation to Limb Loss. Physical Medicine and Rehabilitation Clinics of North America. 2014;25(1):53-74
- Dunne S, Coffey L, Gallagher P, Desmond D. “If I can do it I will do it, if I can’t, I can’t”: a study of adaptive self-regulatory strategies following lower limb amputation. Disability and Rehabilitation. 2014;36(23):1990-1997
- Senra H, Oliveira R, Leal I, Vieira C. Beyond the body image: a qualitative study on how adults experience lower limb amputation. Clinical Rehabilitation. 2011;26(2):180-191.