Fizjoterapeuta to osoba, która potrafi ocenić stan fizyczny naszego organizmu. Poprzez badanie funkcjonalne stwierdza czy na pewno w naszym ciele nie dzieje się nic złego i czy nasze mięśnie i stawy działają w odpowiedni, fizjologiczny sposób.
Zaleca się chodzenie do dentysty co pół roku na „przegląd” jamy ustnej, nawet gdy nas nic nie boli. Z samochodem należy się zgłosić do corocznego przeglądu, aby upewnić się, że nie zatrzyma się nagle w nieodpowiednim miejscu i czasie. Dlaczego zatem nie mielibyśmy się co jakiś czas udać do fizjoterapeuty, aby upewnić się, że z naszym ciałem jest wszystko dobrze?
Myślę, że jest to potrzebne a nawet konieczne i może ułatwić nam bardzo życie. Z dysfunkcjami narządu ruchu jest podobnie jak z chorobami, jeśli zaczniemy działać wcześniej, nawet profilaktycznie przed wystąpieniem pierwszych objawów mamy większe szanse na wyjście z problemu – szybciej i łatwiej.
Rehabilitacja jest częścią procesu powrotu do sprawności po amputacji
Jeśli mamy do czynienia z pacjentami po amputacjach, sprawa wygląda tak, że rehabilitacja jest niezbędna. Im szybciej to zrozumiemy, tym szybciej zaczniemy podążać w dobrym kierunku, jakim jest sprawne i płynne poruszanie się i korzystanie z codziennych czynności w normalny sposób.
Istotne jest to, że osoba po amputacji potrzebuje kompleksowej pomocy z różnych stron. Nie chodzi tu tylko o fizjoterapeutę. Po zabiegu amputacji najważniejszą kwestią jest zadbanie o szybki powrót do zdrowia oraz o odpowiednie gojenie się kikuta – systematyczne konsultacje lekarskie będą niezbędne.
Amputacja kończyny to wydarzeni traumatyczne dla całej rodziny. Można porównać ją do straty bliskiej osoby. Pomoc psychologa jest bardzo zalecana, nawet jeśli ktoś uważa, że ani trochę nie jest mu ona potrzebna. Jeżeli te dwie kwestie działają, to do gry również włącza się fizjoterapeuta.
Od samego początku pacjent, który przeszedł zabieg amputacji, powinien ustalić indywidualny plan działania właśnie z fizjoterapeutą. Jest to bardzo ważne, ponieważ sposób, czas i zakres rehabilitacji zależy od wielu czynników takich jak: wiek, rodzaj amputacji, aktualny stan fizyczny czy też indywidualne potrzeby pacjenta.
Osobiście uważam, że każda osoba, która przejdzie taki zabieg w końcu trafi na rehabilitacje. Jest to nieuniknione. Im szybciej trafimy do fizjoterapeuty, tym szybciej wrócimy do normlanego funkcjonowania. Jeżeli ktoś wyobraża
sobie amputacje w taki sposób, że po utracie kończyny wybieramy protezę i możemy zacząć normalnie chodzić, jest w dużym błędzie. Nie wymyślono jeszcze protezy, którą się założy i pójdzie się w taki sam sposób, co przed amputacją.
Nieważne czy będziemy mieli najtańszą protezę czy tą najnowocześniejszą na rynku – żeby wrócić do pełni sprawności potrzebujmy rehabilitacji.
Rehabilitacja po amputacji – przed zaprotezowaniem
Rehabilitację po zabiegu amputacji możemy podzielić na dwa etapy. Pierwszy, który zaczyna się od razu po zabiegu i drugi, kiedy otrzymujemy gotową protezę.
Pierwszy etap to nic innego jak dobre przygotowanie pod drugi etap. Opiera się na przygotowaniu kikuta do założenia protezy w przyszłości. Im lepsze przygotowanie, tym lepiej będziemy mogli wykorzystać potencjał protezy.
Poprawne wygojone rany, higiena, odpowiedni sposób bandażowania, kompresja i hartowanie pomogą przygotować kikut do protezy. Niestety trudno będzie nam te rzeczy zrobić samemu, przynajmniej na początku.
Przed zaprotezowaniem ważne jest też, żeby zadbać nie tylko o kondycje kikuta, ale i o kondycje całego naszego ciała. Gdy będziemy sprawniejsi, będzie nam później dużo łatwiej. Nie twierdzę, że po amputacji trzeba codziennie chodzić do fizjoterapeuty – kompletnie nie o to mi chodzi. Chcę powiedzieć, że już samo skonsultowanie sytuacji, da nam bardzo dużo cennych informacji.
Rehabilitacja po amputacji – po zaprotezowaniu
Gdy protetyk przygotuje już naszą protezę, zaczyna się drugi etap rehabilitacji. Dla kikuta utrzymanie protezy nie jest prostym zadaniem i wymaga dużej siły mięśniowej.
Początkowo używa się protez tymczasowych ze względu na zmieniającą się objętość kikuta. Jak już wcześniej wspomniałem, to nie wygląda tak, że dostajemy protezę i od razu zaczynamy płynnie chodzić. Na początku pacjent uczy się utrzymywać równowagę, następnie powoli przechodzi do chodzenia przy pomocy sprzętu ortopedycznego, takiego jak kule czy laska. Po opanowaniu tych czynności możemy przejść krok dalej, uczyć się siadać, wstawać, schodzić do parteru oraz podnosić się z niego. Podczas tych wszystkich ćwiczeń pacjent
oswaja się ze swoją nową „nogą” oraz adaptuje do nowej sytuacji.
Turnus rehabilitacyjny dla osób po amputacji
U nas w Centrum Rehabilitacji w Krakowie najpopularniejszą formą rehabilitacji jest turnus rehabilitacyjny, który trwa tydzień. Trening rehabilitacyjny odbywa się dwa razy dziennie: rano i popołudniu. Do tego dochodzą konsultacje lekarskie, psychologiczne oraz dietetyczne.
Plan turnusu jest dobierany na bieżąco i jest ustalany pod indywidualne potrzeby pacjenta tak, żeby mógł jak najwięcej „wyciągnąć” z tego tygodnia.
Bardzo ważną rzeczą jest to, że sam turnus to dopiero początek, ponieważ proces rehabilitacji po zabiegu amputacji jest czasochłonny. Tygodniowy turnus ma za zadanie nakierować pacjenta na odpowiednią drogę, którą teraz będzie musiał podążać. Polega na wyrobieniu odpowiednich i prawidłowych nawyków, poznania poprawnej techniki ćwiczeń oraz poszerzenia wiedzy w dziedzinie amputacji.
Ciężko mi stwierdzić, co jaki czas najlepiej jest przyjechać na taki turnus. To bardzo indywidualna kwestia. Jedna osoba może być tak zmotywowana do tego, żeby wrócić jak najszybciej do pełnej sprawności, że zabierze ze sobą wszystkie cenne informacje, będzie stosować się do naszych zaleceń i ciężko pracować w domu samodzielnie. Wtedy okazuje się, że wystarczy jeden krótki turnus na cały rok.
Czasami jednak sprawa jest bardziej skomplikowana, czy to przez cięższy rodzaj amputacji (np. amputacja podwójna) czy przez stan psychiczny pacjenta, czy przez np. brak warunków do ćwiczeń w domu. Wtedy zalecane jest częstsze przyjeżdżanie na turnus. Można przyjechać dwa razy w roku, lub nawet cztery, czyli co 3 miesiące. Jeżeli ktoś ma możliwość i czuję, że potrzebuje tej pomocy, śmiało może decydować się na takie rozwiązanie.
Indywidualna rehabilitacja domowa
Jak już wcześniej wspomniałem, turnus trwa tydzień, ale to wcale nie jest tak, że on kończy się ostatniego dnia i wraca się do domu i zapomina o tym, co się działo przez ostatni czas.
Każdy pacjent dostaje od nas zalecenia oraz instrukcje tego, co ma robić w domu przez kolejne miesiące. Każdy może też nas odwiedzić lub zadzwonić, gdy nasuną mu się jakiekolwiek pytania po powrocie do domu. Z doświadczenia wiem, że sprawdza się to i nasi pacjenci po tym tygodniowym pobycie u nas są bardzo zmotywowani do dalszej pracy, która da im powrót do pełnej sprawności.
Terapia manualna jako uzupełnienie rehabilitacji
Na naszych turnusach jest również możliwość skorzystania z terapii manualnej. Gdy przyjeżdża do nas osoba np. po amputacji na wysokości uda, ale odczuwa ból w plecach również się tym zajmuje i staramy pomóc. Zawsze patrzymy na pacjenta w sposób holistyczny. Terapia manualna to rodzaj fizjoterapii, który polega na wykorzystywaniu odpowiednich technik, aby zdiagnozować oraz pozbyć się problemu.
Podsumowując, osoby po amputacji potrzebują specjalistycznej pomocy z wielu stron. Im szybciej zaczniemy ten proces, tym szybciej będziemy go mogli zakończyć i wrócić do pełnej sprawności.